ترانزیت کالا انتقال کالاهای غیر گمرکی از یک گمرک به گمرک دیگر تحت نظارت گمرک است. این روش باربری یکی از مقرون به صرفه ترین وسیله حمل و نقل برای کشورهایی است که توانایی تولید کالا را ندارند.
آنچه در این مقاله می خوانید
ترانزیت یک فعالیت بین المللی در زمینه حمل و نقل است که هر کشور قوانین و مقررات خاصی را برای حمل و نقل مطابق با قوانین بین المللی تعیین کرده است. اگر کشوری بتواند از ترانزیت و مزایای این روش حمل و نقل به خوبی استفاده کند ، می تواند سودآوری و درآمد خوبی برای کشور خود داشته باشد.
اهمیت ترانزیت در اقتصاد کشورها
از زمان‌های بسیار قدیم، انسان‌ها برای تأمین نیازهای خود سفر می‌کردند و در طول این سفرها کالاهای مورد نیاز خود را از مناطق دیگر تهیه می‌کردند. امروزه، ما شاهد این تبادل کالا در حجم بسیار گسترده‌تری در کشورها و حتی قاره‌ها هستیم.
بسیاری از کشورها به دلیل موقعیت جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی و منابع طبیعی و… مکانی که در آن قرار دارند، توانایی تولید تعداد زیادی محصول و کالا را دارند. این تولید اگر بیش از ظرفیت مصرف در آن کشور باشد، می‌تواند با صادرات به سایر کشورها به یکی از فرصت‌های درآمدزای آن کشور تبدیل شود.
در طرف دیگر سکه موضوع واردات است. هنگامی که کشوری در تولید یک یا چند محصول ناتوان باشد، یا تولید آن محصول از نظر اقتصادی برای آن کشور مقرون به صرفه نباشد، مجبور است کالاهای مورد نیاز را از سایر کشورهای تولیدکننده وارد کند.
برخی از کشورها در موقعیت‌های استراتژیک قرار دارند، بنابراین از آن‌ها به عنوان میانبر برای رسیدن به مقصد مورد نظر استفاده می‌شود. به طور کلی، اصطلاح ترانزیت به مبادله کالا بین کشورهای مختلف گفته می‌شود. به عبارت دیگر، ارسال کالاها یا سایر مواردی که توسط فروشنده ارسال شده، اما هنوز به دست خریدار نرسیده و در راه است، ترانزیت نامیده می‌شود.
معنی ترانزیت
ترانزیت به معنای انتقال کالاهای غیر گمرکی از یک گمرک به گمرک دیگر است، منوط به نظارت گمرکی. ترانزیت یک انتخاب مقرون به صرفه برای کشورهایی است که توانایی تولید کالاهای خاص را ندارند. معنای ساده ترانزیت به تحویل کالا یا سایر مواردی است که توسط فروشنده ارسال شده است، اما هنوز به دست خریدار نرسیده و در راه است.
از آنجا که ترانزیت کالا یک فعالیت بین‌المللی است، هر کشور برای ترانزیت با سایر کشورها باید از قوانین بین‌المللی پیروی کند. حوزه ترانزیت کالا بین کشورهای مختلف بسیار رقابتی است و هر کشوری برای پیروزی و موفقیت در بازارهای بین المللی در تلاش است قیمت ترانزیت کالا را به صورت رقابتی تعیین کند. اگر کشوری بتواند از مزایای رقابتی و قابلیت حمل و نقل خود به خوبی استفاده کند، می‌تواند در چرخه اقتصادی خود سود خوبی کسب کند.
کشورها به دنبال ترانزیت به مناطق و کشورهایی هستند که هزینه حمل و نقل کالا ارزان تر است. به عبارت دیگر، یکی از موارد مهمی که کشورهای فعال در زمینه حمل و نقل بین المللی در نظر دارند ارزان بودن هزینه حمل و نقل است. زیرا کشوری که حمل و نقل در آن گران می‌شود از مزیت رقابتی خود در صحنه ترانزیت برخوردار نیست.
البته در بحث ترانزیت کالا فقط حمل و نقل خارجی و حمل و نقل بین المللی نیست که مهم است، زیرا قسمت عمده‌ای از حوزه حمل و نقل مربوط به ترانزیت داخلی است.
انواع ترانزیت
ترانزیت خارجی
اگر در زمان جابجایی و ترانزیت کالا، تعداد کشورهای درگیر در این حمل و نقل سه کشور یا بیشتر باشد، به آن ترانزیت خارجی می‌گویند. یعنی کالاها از مبدا به مقصد سه یا چند کشور منتقل می‌شوند. در این کشورهای ترانزیتی کالاهای وارداتی باید در یک زمان مشخص و از طریق مرزهای خاص گمرکی وارد شوند و باید در یک زمان مشخص این کشورها را ترک کنند.
ترانزیت به خارج
در ترانزیت کالا به خارج، مبدا و مقصدی وجود دارد، یعنی طی آن کالاهای صادراتی از گمرک مبدا با محموله به گمرک مقصد، که یک کشور خارجی است، ارسال می‌شود.
ترانزیت داخلی
اگر ترانزیت کالا بین دو گمرک در یک کشور باشد و این جابجایی به دلیل تشریفات گمرکی باشد، آن را ترانزیت داخلی می‌نامند.
1- در ترانزیت کالا داخلی در گمرک مبدا، ابتدا کالاهای ترانزیتی بررسی می‌شود. این بررسی به این منظور انجام می‌شود که کالای ارسالی همان کالای قبلاً اظهار شده باشد و غیر از کالای اعلان شده چیزی به آن اضافه نشده باشد. اگر مغایرتی مشاهده کند، این محصول قاچاق محسوب می‌شود.
2- کالاهای ترانزیتی باید در زمان مشخص شده به مقصد برسند. اگر در این مدت وارد گمرک مقصد نشود کالای قاچاق محسوب می‌شود. اما اگر کالایی در طول مسیر دچار حادثه شده باشد، می‌تواند کالای خود را با جریمه نقدی حداکثر تا 5 روز از تاریخ مندرج در پروانه، ترخیص کند.
ترانزیت به داخل
وقتی کالایی در یکی از گمرکات کشور وجود دارد، اما کارهای مربوط به ترخیص آن باید در گمرک دیگری در همان کشور انجام شود، کالا به گمرک دوم ارسال می‌شود. به این جابجایی کالا بین دو گمرک در یک کشور ترانزیت کالا به داخل گفته می‌شود.
ترانزیت فرودگاهی
توقف موقت و زمان انتظار برای پرواز بعدی در فرودگاه یک کشور ترانزیت فرودگاه یا فاصله بین دو پرواز نامیده می‌شود.
ترانزیت فرودگاهی در واقع به معنای ویزای حمل و نقل هوایی برای مواقعی است که بین دو پرواز فاصله است و منطقه ترانزیت از فرودگاه حرکت نمی‌کند. با گسترش صنعت هواپیمایی و تعدد سفرهای هوایی یا جابجایی کالا توسط هواپیماهای تجاری یا شرکت‌های هواپیمایی بین المللی به سایر کشورها، مسئله مسافت بین دو پرواز برای تغییر هواپیما به امری طبیعی و اجتناب ناپذیر و روزمره تبدیل شده است.
FOB در ترانزیت
Free on Board یا FOB به این معنی است که اگر قرارداد براساس FOB باشد، تمام هزینه‌های ترانزیت کالا بر عهده شرکت فروشنده است و آن شرکت موظف است کالاهای ترانزیت را در محل تعیین شده به شرکت خریدار تحویل دهد. یعنی طبق قوانین بین‌المللی، در مورد FOB فروشنده موظف است تمام هزینه‌های کالا را تا محل اصلی ترانزیت (با کشتی یا هواپیما یا راه آهن) متحمل شود، اما کلیه هزینه‌های پس از این مرحله، از جمله حمل و نقل، بیمه، تعرفه واردات و … توسط خریدار پذیرفته می شود.
مفهوم سپرد‌ه در ترانزیت
پول، ارز، سکه یا چک‌هایی که یک شرکت دریافت کرده و به طور قانونی به عنوان پول در ترازنامه خود ثبت می‌شود (سندی که تمام حساب‌های مالی شرکت در آن ثبت شده است).